JOURNALISTIEK
De journalist en columnist H.J.A. Hofland is overleden. Zijn krant de NRC besteedde daar grote aandacht aan. Lovende woorden bereikten ons, een monument van NRC. Zijn politieke voorkeur was ambivalent als we de commentaren moeten geloven. Een soort politicus zonder partij. Aan de ene kant behoudend, aan de andere kant een romantische voorkeur voor het verzet. Badinerend, soms schrijvend over een geliefd plantsoenhuisje waar hij zo aan gehecht was geraakt en door de apparatsjiks van de plantsoenendienst veroordeeld was te verdwijnen, hier en daar opperend hoe het beter zou kunnen in de wereld. Zijn boek Tegels lichten over door de vaderlandse pers toegedekte schandalen duidt op een levensfase als de voorzichtige rebel in midlife crisis. Zonder meer een interessante man op zoek naar het ware. Hij koos voor het leven in de maalstroom, ver weg van zoiets als een klooster. Daar meende hij te vinden wat hij zocht. De weergave was tegelijk het wezen. Beladen met een scherp waarnemingsvermogen voor het kleinste detail zag en schiep hij de wereld.
Ik kom hier allemaal op omdat Frits Abrahams ook iets anders wist te melden. Theo van Gogh had enkele dagen voordat hij werd vermoord over Hofland bericht dat die zich in de oorlog als vrijwilliger bij de Duitse SS had gemeld, maar was afgekeurd omdat hij te klein was. Hofland is van 1927 en op het eind van de oorlog 17 of 18 jaar oud. Het zou dus kunnen. Het moest wel een verzinsel zijn, toch heeft Hofland het zich zijn leven lang aangetrokken. En dan doet zich iets merkwaardigs voor. Want waarom zou Hofland zich dat aantrekken? Daar zijn verschillende verklaringen, beter gezegd veronderstellingen voor. Allereerst dat Theo van Gogh gelijk had. Het ligt voor de hand dat zoiets verontwaardigd van de hand wordt gewezen. Het voetstuk zou hem dan ontvallen. Abrahams noemde het karaktermoord. De kans dat Theo van Gogh het verzon is zeker niet uit te sluiten. Alleen, waarom zou Van Gogh dat doen? Hij was toch niet helemaal op zijn achterhoofd gevallen. Misschien is de verklaring dat Van Gogh Hofland een lesje wilde leren hoe je met een enkel woord de wereld kunt vervormen of misvormen. Misschien veroordeelde hij Hofland als de gezaghebbende, maar ook regenteske beoordelaar naar wie men moest luisteren.
Als het niet waar was wat Van Gogh beweerde blijft er voor de onrust bij Hofland tot diens dood toe maar één verklaring over, namelijk dat Van Gogh hem in dit geval de baas was geweest in het kleuren van de wereld.
