HET ONBEHAGEN VAN BAS HEIJNE
Zag gisteren dinsdag 10 april 2018 op teevee de documentaire HET ONBEHAGEN van Bas Heine. Na veel optimisme is zijn wereldbeeld gekanteld na de aanslag op Charlie Hebdo. De idealen van de verlichting hebben ons verlaten. Om dat te illustreren was er veel geweld te zien, maar ook kwamen veel sprekers in beeld die wezen op de ongelijkheid in de wereld en dat die steeds verder toenam.
Dat ongenoegen over ongelijkheid blijft een vreemde zaak. Want de mensen zijn verschrikkelijk ongelijk. En die gelijkheid van Bas Heijne heeft bedenkelijke kanten. Want die gelijkheid die de verlichting predikte sloeg niet op gelijkheid in aanleg en bezit maar op gelijke kansen. Nepotisme en gildesystemen werden afgeschaft. De rede vierde hoogtij. Iedereen had het recht op zijn kwaliteiten beoordeeld te worden.
Tegenwoordig wordt dat door elkaar gehaald. ‘Iedereen rijk geen gezeik’ naar het gezegde van Koot en Bie, die als hofnarren de politieke correctheid belachelijk mochten maken. Tegenwoordig wordt de roep om gelijkheid vaak gevoed door afgunst op wat een ander bereikt heeft. Ik heb het dan niet over de dieverijen van banken. Ik heb het wel over de aanspraken van hen die weigeren een prestatie te leveren. Dat is een schijnvrijheid die slechts tot moreel verval kan leiden.
In de documentaire werd vooral het liberalisme aangevallen als de oorzaak van het kwaad. En dat was nu juist de verworvenheid die de verlichting ons gebracht heeft. Liberalisme betekent gelijke kansen en gelijke verantwoordelijkheid.
Bas Heijne heeft appels met peren vergeleken, zoals gebeurt met hen die leven bij de waan van de dag, de actualiteit. Dat is gevaarlijk want zo komt men niet af van een zwalkend schip. Hij ziet het somber, want hij kan het roer niet vinden. Dat gebeurt wel vaker met alfa’s die kunnen uitblinken in prachtige gezegden, maar tekort schieten in het hoe en waarom. Water kookt bij negentig graden houden ze vol. Dat de wereld zal vergaan is zeker maar zolang het duurt, laten we ons verstand erbij houden en een schifting maken tussen de goede en de verkeerde idealen.
