Als gewezen advocaat beoordeel ik het vonnis, arrest of anders benaamde beslissing van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag van de Verenigde Naties met het bevel aan Israel te stoppen met het offensief in het zuiden van de Gaza strook als bedroevend slecht. Met geen woord wordt gerept over de oorzaak van het conflict. Ook niet of de beslissing zich wel verdraagt met de gevolgen als er gehoor aan zou worden gegeven, proportionaliteit. Een gebod om zich terug te trekken, de vijandelijkheden te beëindigen als Hamas zich bereid zou verklaren af te zien van terreurdaden had nog voor de hand gelegen. Niets van dat alles. Hamas gijzelt zijn eigen bevolking, stelt ze willens en bloot aan oorlogsgeweld als tactisch wapen om zijn doeleinden na te jagen door te speculeren op het afgrijzen van en de veroordeling van de wereld voor de gevolgen die Hamas willens en wetens oproept.
Geen woord over het verschijnsel noodweerexces als rechtvaardiging van buitensporig geweld door het slachtoffer. Het geweld door Israel kan daar niet los van worden gezien en kan niet als een op zichzelf staand geval worden beoordeeld. Dergelijke beslissingen doen het recht geen goed. Het heeft geen gezag zoals al wel blijkt uit de verschillende reacties. Dat vele rechterlijke beslissingen daar ook mank aan gaan doet er niet aan af. Van een dergelijk hoogstaand rechtscollege, wat het pretendeert te zijn, mag een andersoortig oordeel verwacht worden. Gemis aan gezag draagt niet bij aan de handhaving ervan. Veroordeling van geweld louter vanwege het geweld heeft geen zin. Op die wijze kan elk politieoptreden veroordeeld worden. En er zijn inderdaad velen die met die gedachte de confrontatie aangaan en zo speculeren op de kortzichtigheid van de mens.
Het leven is een voortdurende strijd. Tegenstellingen zullen nooit verdwijnen. Het recht is een instrument om te streven naar orde en veiligheid, niet om een moreel oordeel te geven. Als daar in wet en rechterlijke beslissingen toch aan wordt gerefereerd is het een middel om zo die orde en veiligheid te bereiken, door een beroep te doen op consensus over morele kwesties.
Het gezag van de Verenigde Naties is zeer beperkt. De door de VN uitgevaardigde Universele Verklaring van de Rechten van de Mens wordt in de meeste landen niet nageleefd. De DDR oftewel Die Deutsche Democratische Republik was het stuitende levende bewijs van de schaamteloosheid een valse voorstelling van zaken over zichzelf te mogen geven. Het voert te ver hier al die landen op te noemen die grote woorden met de mond belijden om hun gruweldaden te bedekken.
Om gezag te verkrijgen zal een rechterlijk oordeel moeten steunen op de meest elementaire rechtsbeginselen en vermijden dat het gebruikt wordt als politiek instrument. Weerzin tegen oorlog is geen rechtsgrond. Het ICJ rept met geen woord over de aansprakelijkheid van de burgerbevolking in Gaza die voor het overgrote deel de moordmachine Hamas in woord en daad steunt, wat het risico van oorlogsgeweld en de daarmee gepaard gaande bijkomende schade, collateral damage, aanwakkert.
Het recht kijkt naar de intentie van de mens om de aansprakelijkheid voor de door zijn daden ontstane situatie te beoordelen. Overmacht, dwang dwaling en bedrog sluiten aansprakelijkheid uit. Voor een ongeluk of vergissing geldt dat in mindere mate. Het recht richt zich niet primair op vrede, wel op orde. Vrede is subjectief. Orde is objectief. Het is veelzeggend dat het recht geen schuldige kan aanwijzen voor wie een oorlog begint. In het volkenrecht wordt oorlog als eigenrichting niet veroordeeld.
Kritiek op de staat Israel is er zeker. Het glijdt af naar een corporatieve staat waarin religie meer en meer dezelfde schadelijke invloed krijgt als in moslimlanden. Maar laten wij ons niet verblinden. Hamas lijkt de beste schaker die met een koningsoffer, haar eigen bevolking, de wereld achter zich krijgt om zijn tegenstander schaakmat te zetten. Hamas speculeert op de kortzichtigheid van de mens, met succes.
Aan al deze zaken gaat het ICJ voorbij. Dat tast het gezag van de uitspraak aan, dat moet steunen op elementaire rechtsbeginselen ontdaan van hic et nunc.
