Celeste Lupus

Zag gisteren een mevrouw op de teevee over de hoofddoekenaffaire. Zij was voorzitster of lid van een commissie ter beoordeling van de rechten van de mens Ik hoorde haar zeggen: ‘De geest zit in je hoofd en niet erop.’ Ik dacht even dat gaat de goede kant op. Maar neen, zij verdedigde de hoofddoek omdat de geest in het hoofd zit en niet erop. Het is niet wat erop het hoofd zit dat de politieagent of rechter doet functioneren, neen het is de geest daaronder. Zo meen ik die mevrouw te begrijpen.

Vreemd genoeg wil die mevrouw niet begrijpen dat wat er op het hoofd zit een gevolg is van wat de geest wil en dat is in het geval van het dragen van een hoofddoek ook als het stikheet is het uitdragen van je religieuze overtuiging. Nu is dat op zichzelf misschien niet zo erg, maar wel als die religieuze overtuiging haaks staat op de Nederlandse Grondwet. Die politieagent of rechter zal zeggen ‘dat geeft niet, want ik ben opgeleid om onpartijdig te zijn’.

Helaas is het zo dat net als Vrouwe Justitia met de blinddoek om die onpartijdigheid een ideaal is die in werkelijkheid niet gehaald wordt, hooguit benaderd wordt met een grote foutenmarge. Een onpartijdig opgeleide politieagent of rechter ontkomt niet aan vooroordelen waarvan hij of zij zich vaak niet bewust is. Die schuilen in ieder mens en zijn onzichtbaar al naar gelang de cultuur die hij of zij van huis uit heeft meegekregen.

Hoe kan een simpele burger uitgaan van de onpartijdigheid van een politieagent of rechter die in haar functie haar religieuze overtuiging wil blijven uitdragen? Wie gelooft daarin, behalve de gezagsdragers die het hebben ingesteld natuurlijk, ook die politieagent en die rechter met een hoofddoek en ook die mevrouw die zei dat je geest in je hoofd zit en niet erop. Maar voor de rest?

Het werk van een politieagent of rechter is iets anders dan het werken aan een lopende band waar het dragen van een hoofddoek weinig invloed heeft op het eindproduct. Een advocaat kan een rechter dwingende wetsbepalingen voorhouden waaraan die rechter moet gehoorzamen. Er zijn echter vele niet dwingende wetsbepalingen. Een politieagent en rechter hebben zo een grote mate van beleidsvrijheid. Dat geldt bij uitstek voor het familierecht. Wat moeten ouders verwikkeld in een echtscheidingszaak wel niet denken van een rechter met een hoofddoek op die moet beslissen over de voogdij van hun kinderen? Nu zult u zeggen, dat vooroordeel zit dan bij die ouders. En het is waar, er zullen zeker zedelijk hoogstaande moslimrechters bestaan die het kunnen opbrengen zich los te maken van de cultuur waarin zij zijn opgevoed als die haaks staat op de wet die zij moeten toepassen. Maar zouden zulke rechters in de uitoefening van hun ambt een hoofddoek willen dragen? Het lijkt er eerder op dat zij die dan zouden afleggen, omdat de geest weerspiegeld in een hoofddoek in de uitoefening van hun ambt er niet doet.

De teevee liet ook beelden zien van Engelse en Canadese politieagentes met een hoofddoek. Dat droeg de boodschap uit ‘het kan dus wel’. Ik meen dat daar een grote vergissing wordt begaan. De gedachte daarachter komt waarschijnlijk van leidinggevenden om onvrede bij het muzulmane bevolkingsdeel te beteugelen en conflicten in de kiem te smoren. Dat is een methode die misschien even de vrede bewaart, maar tegelijkertijd voeding geeft aan de gedachte dat er meer te halen is. Een westerse islam is een contradictio in terminis, zoals een vreedzaam communisme dat ook was. Als men niet de grens wil stellen, maar om de lieve vrede wil blijven toegeven begeeft men zich op een pad die op den duur niet langer beheersbaar is.

In de memoires van Winston Churchill is te lezen dat Hitler op vrij eenvoudige wijze bedwongen had kunnen worden als men aan diens krankzinnig gedrag niet had toegegeven. Zijn generaals hadden hem vermoord omdat met de getalssterkte van voor de oorlog diens plannen onhaalbaar waren. Maar door toe te geven werd het westen steeds zwakker, het wilde niet bewapenen en Hitler wel. Hitlers generaals keken met verbijstering toe wat hij allemaal voor elkaar kreeg. Niemand durfde meer aan hem te twijfelen met alle fatale gevolgen van dien.

In de prehistorie werden geschillen beslecht door de sterkste. Dat geschiedde ofwel in eigen belang ofwel in het belang van de gemeenschap waartoe hij of zij behoorde. Naarmate de samenleving zich meer en meer organiseerde maakte het recht van de sterkste plaats voor onpartijdige rechtspraak zoals dat het eindstadium vond in de achttiende eeuw met de leer van de trias politica naar de bedenker ervan Charles Montesquieu. De wetgevende macht moest berusten bij het volk, maar de uitvoering ervan bij de regering en de toepassing in geval van geschil bij een onaantastbare instantie, de rechterlijke macht.

Evenwel, die onaantastbaarheid roept problemen op. Iemand die zich onaantastbaar acht gaat gemakkelijker over de schreef dan iemand anders. Bestaat er een wezen met het hoogste morele gehalte die zichzelf straft voor de door bij hemzelf vastgestelde tekortkomingen? De arrogantie van de macht blijft op de loer liggen.

In de leer van Montesquieu was de rechterlijke macht een dienaar van de wetgevende macht. In de huidige samenleving is zij meer dan dat. Zij is een politieke machtsfactor geworden. Het is een instituut geworden dat de staat zelf kan berechten. In Polen heeft de volksvertegenwoordiging een wet aangenomen die dat wil beteugelen. Een tuchtrechtelijke instantie moet er op toezien dat rechters niet buiten hun boekje gaan.

In Frankrijk gebeurt het omgekeerde. Een vakbond van rechters heeft een aanklacht ingediend tegen de minister van justitie, Eric Dupont-Moretti, die zijn functie als minister van justitie misbruikt zou hebben om tussenbeide te komen in zaken waarin hij vroeger als advocaat een rol speelde. Volgens Franse kranten zag de rechterlijke macht de benoeming van Eric Dupont-Moretti als minister van justitie, die als advocaat herhaaldelijk zijn gram spuide over rechterlijke beslissingen, als een aanval op de rechterlijke macht. De aanklacht tegen hem zou een middel zijn om hem als minister weg te krijgen. De president Emmanuel Macron zou echter het standpunt innemen dat het niet de rechterlijke macht is die een minister wegstuurt.

Wat betekent dit voor het functioneren van de rechtsstaat waarvoor die rechterlijke macht in het leven geroepen is? Keren wij zo niet terug naar het recht van de sterkste, te weten hij die onaantastbaar is? Komt dat niet door een naar binnen gerichte cultuur die zijn doelstellingen uit het oog verliest? Zoals een leger dat naar de macht grijpt.

De Franse president Emmanuel Macron heeft de Ecole Nationale d’Administration, de ENA opgeheven, voorheen een geacht instituut waar de hoogste bestuursambtenaren, vaak van linkse huize, opgeleid werden. Naar mijn inschatting houdt Emmanuel Macron de cultuur binnen de ENA verantwoordelijk voor de volksopstand van de gilet jaunes, de gele hesjes. De ENA moet in zijn ogen een instituut zijn geworden dat wel geschoolde bestuursambtenaren afleverde, maar verworden was tot een technocratisch instituut dat geen voeding hield met het gewone volk. Een machtsinstrument naar geest strijdig met het gevoel voor democratie. Dat verwijt treft vaak ook de rechterlijke macht.

Als advocaat heb ik beslissingen gezien die stijf stonden van de vooroordelen, de hoofdzaak niet onderzocht werd, onbegrijpelijke beslissingen soms die alleen verklaard konden worden door een onzichtbaar beleid. Vaak betroffen het uitspraken waartegen wel beroep openstond, maar waarvan afgezien moest worden vanwege de kosten en natuurlijk het blijvende procesrisico. Natuurlijk zijn er weloverwogen, wijze beslissingen op te merken, maar hoeveel zijn dat er?

De samenleving kan men vergelijken met het menselijk lichaam. De rechtsorde is dan het skelet en de economie de bloedsomloop. Gelet op het menselijke (on)vermogen is men niet verbaasd de verzuchtingen te horen van hen die met het rechtsapparaat te maken hebben gehad. Als advocaat doe je je best, voor de simpele mens is de samenleving zonder rechtspraak een chaos, met rechtspraak een loterij.

Als oud advocaat kreeg ik van een goede vriend een artikel uit De Groene Amsterdammer opgestuurd, getiteld ‘De butlers van de Zuidas’. Het gaat over de cultuur van de grote advocatenkantoren daar in Amsterdam. Stagiaires krijgen maar één opdracht, minimaal een hoog aantal declarabele uren maken. De wijze waarop doet er minder toe. Dat is geheel in strijd met het beeld dat de advocatuur zou moeten uitstralen, opkomen voor de zwakkere, de minder bedeelde. Geld verdienen hoort daar niet bij. Blijkens het artikel proberen die grote kantoren dat negatieve beeld bij te vijlen door maten te belasten met onderzoek en instructie hoe de advocatuur ethisch te werk moet gaan om zo te benadrukken dat dit aspect van de advocatuur wel degelijk aandacht heeft. Toch zijn er maten die desondanks de cultuur niet verdragen, eruit stappen en eindigen als éénpitter. Ik liet het artikel lezen aan iemand die mijn levensloop kent, die zei ‘dat is exact wat jou overkomen is’. En het is waar, ik kan moeilijk beweren dat wat De Groene Amsterdammer aan beeld naar buiten brengt niet bestaat.

Niettemin bleef er onvrede, zowel bij mij als bij mijn gesprekspartner. Er is niets op tegen te berichten over hoe advocaten ook maar gewone jongens zijn die houden van dure auto’s en lekker uit eten gaan. Het probleem met het artikel is dat het afgunst, rancune ademt. In de traditie van de Groene Amsterdammer als communistisch weekblad is dat begrijpelijk. Het is echter een illusie te denken dat het idealistische wereldbeeld van het communisme of socialisme werkelijkheid kan worden. Zo zit de mensheid nu eenmaal niet in elkaar.

De grote advocatenkantoren verdienen hun geld met merkenrecht, octrooirecht, fusies. Kortom de belangen van het grote bedrijfsleven. Stagiaires werken daar aan de lopende band, doen veredeld secretaressewerk, onderzoek handelsregister, due diligence etc.. Als ze ooit eens de rechtszaal hebben gezien is dat meegenomen.

Voor Jesse Klaver, Lilian Marijnissen, Liliane Ploumen die haar naam uitgesproken wil zien als Ploemen, is het artikel  natuurlijk koren op de molen. Het probleem met het geld is echter de besteding. Iedereen wil in een mooi huis wonen. De cineast Luis Bunûel laat in zijn film Viridiana zien dat al naar gelang wie het in handen heeft het verkeerd kan uitpakken. In de film nemen zigeuners bezit van een fraai onderkomen en het gevolg kunt u wel raden. Jesse Klaver bijvoorbeeld kan niet met geld omgaan. Hij dacht de dividendbelasting te kunnen opstrijken. Het gevolg was het Piggelmee effect, Unilever vertrok naar het buitenland en de Engelse regering ging er mee aan de haal.

De titel van het stuk in De Groene Amsterdammer is ook veelzeggend. Omdat advocaten verdienen aan de noden van het bedrijfsleven zouden zij butlers zijn geworden. Zo wordt de dokter butler van de zwaar zieke, de tandarts van de holle kies bezitter. Ook het beroep van butler krijgt een schop mee. Ik begrijp, het had andersom gemoeten, die butler is een lafaard door niet zelf die schop uit te delen. In mijn roman HET SMALSPOOR komt een poppenspel voor waarin een wereld wordt neergezet waarin iedereen goed is geworden, alles voor de ander over zou hebben. Dat leidt tot onmogelijke toestanden.

Bij De Groene Amsterdammer verkneukelen ze zich natuurlijk over hun lekkere verhaal, dat er in gaat als het woord in een ouderling. Zo beleeft een ieder zijn plezier op zijn eigen manier.

Mijn gesprekspartner zei: ‘Ja, zo is het.’

Si les musulmans en France ne sont pas capable de se soumettre à la Constitution Française s’appelant à leur religion ils participent à l’ennemi intérieur.

Gisteren zag ik in Nieuwsuur op de teevee dat er stemmen opgaan om bij de herdenking van de slachtoffers van de Japanse bezetting in Nederlands-Indië voortaan niet alleen de Nederlandse slachtoffers maar ook de Indonesische slachtoffers te herdenken. Gememoreerd werd dat er driehonderdduizend Indonesische dwangarbeiders voor de Japanners gewerkt hebben waarvan er slechts tienduizend zijn teruggekeerd. Oud minister Ben Bot pleitte er voor en was ook te zien in zijn vroegere functie tijdens een bezoek aan Indonesië waar hij in een redevoering ten overstaan van de Indonesische regering verklaarde dat Nederland aan de verkeerde kant van de geschiedenis had gestaan.

Ik weet niet wat voor motieven Ben Bot heeft om zich zo op te stellen behalve misschien om bij de Indonesiërs een wit voetje te halen als lobbyist voor het Nederlandse bedrijfsleven. Met geschiedenis heeft het echter niet te maken. Dat er driehonderdduizend Indonesische arbeiders voor de Japanners gewerkt hebben waarvan er slechts tienduizend zijn teruggekeerd schijnt wel te kloppen. Of het dwangarbeiders waren valt te betwijfelen want ze werden geronseld door Soekarno die met de Japanners collaboreerde. Dat niettemin diezelfde Indonesiërs kozen voor Soekarno als hun president zegt iets over hun slachtofferrol. Van wie werden zij het slachtoffer? Die arme eenvoudige koelies moeten natuurlijk herdacht worden door het land waarvoor zij meenden op te komen. Maar dat wordt een lastig parket want dan moet hun regering hun eigen vader des vaderlands aanvallen.

Ben Bot toonde zich eens te meer een goed lobbyist door Indonesië uit de brand te helpen en dit klusje in de schoenen van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945 te schuiven. Maar moeten de Nederlandse slachtoffers van de Japanners gelijk gesteld worden met die arme eenvoudige koelies die door hun eigen leider op het verkeerde been gezet werden? Dat kan men niet vergen.

Dat Ben Bot zelf aan de verkeerde kant van de geschiedenis staat zal hij als diplomaat natuurlijk ontkennen.

Onze minister-president Mark Rutte is Zwarte Piet anders gaan zien. Vroeger wist hij zeker dat die zwart was. Nu niet meer. Ik kan hier maar één conclusie uit trekken, dat hij kleurenblind geworden is. Zwarte mensen zijn nu eenmaal zwart. Als ze daar niet mee kunnen leven moeten ze naar de dokter. Misschien kan die ze wit maken, maar de politiek kan dat niet. Ook Mark Rutte zal dat beamen. Dat zwarte mensen gepest worden begrijp ik. Er lopen nu eenmaal een hoop idioten rond. Maar zwarte mensen hebben niet alleen dat privilege. Ook ik werd gepest. En ik ben niet zwart, ook niet wit maar blank. Gepest om mijn eenvoudige achternaam. Soms vroegen ze of in mijn slaapkamer bomen groeiden. Ik vond dat vervelend maar heb niet de politiek ter verantwoording geroepen, geen petities geschreven om mijn leed te verzachten. Ik heet nu eenmaal zo en daar moet ik het mee doen. Wat is er aan de hand met mensen die een eis op tafel liggen uit onvrede met zichzelf?

Een zwarte man George Floyd genaamd is waarschijnlijk door zinloos politiegeweld (dat moet nog onderzocht worden) om het leven gekomen bij zijn arrestatie als drugshandelaar. Op videobeelden is te zien dat een politieman hem met de knie op zijn nek op de grond gedrukt houdt en hij schijnt geroepen te hebben I can’t breath. Nu worden er overal ter wereld manifestaties gehouden waarin de slogan I can’t breath luidkeels klinkt en op borden te zien is. Het neemt een omvang dat de legendarische woorden van Martin Luther King I had a dream erbij in het niet vallen. George Floyd was een drugshandelaar en Martin Luther King een dominee die zijn leven op het spel zette voor een rechtvaardige zaak.

U begrijpt misschien dat ik nimmer, maar dan ook nimmer zal meelopen in een optocht met op zijn zachtst gezegd van die grote woorden, want ze zijn aan mij niet besteed.

Het blijven lastige tijden.

Het coronovirus gooit alles in de war. Nemen de regeringen de juiste maatregelen of zijn ze de kluts kwijt? Er zijn deskundige, ervaren virologen die betogen dat het virus niet meer dan een soort griep is waar de meesten van genezen en alleen schadelijk is voor zwakkeren. Als dat zo is rijst de vraag waarom het gehele maatschappelijke leven er voor opgeofferd wordt om van hen die altijd al, met of zonder dat virus, verminderde levenskansen hebben het leven te rekken, al dan niet met succes.

De maatschappelijke schade lijkt in geen verhouding te staan met hetgeen men wil bereiken. Van jong tot oud banenverlies, kennisverlies, psychische trauma’s, overbelasting van een paar sectoren, politie, ziekenhuizen etc., uitval van de meeste andere sectoren, want iedereen zit werkloos thuis.

Wat ik mij afvraag is het volgende. Stel dat het virus niet herkend zou zijn als een pandemie, er niet die media-aandacht aan gegeven zou zijn, het als een griepgolf was gezien zoals die ieder jaar voorkomt, zou er dan ook zo’n run op de ziekenhuizen zijn geweest? Zouden die zwakkeren niet gewoon thuis zijn gebleven om te genezen of te sterven? Zou het niet zo kunnen zijn dat die onvoorstelbare media-aandacht het gedrag van de mensen op een dwaalspoor heeft gebracht? Door ze de verkeerde keuzes te laten maken? Zoals dat meisje in het noorden van het land, dat de viering van haar verjaardag op facebook had gezet en het land in wanorde gooide?

Men werpe mij tegen dat ik het dodencijfer over het hoofd zie. En dat is nou precies wat ik zou willen weten. Om de uitzonderlijkheid van die dodencijfers te kunnen beoordelen zouden we eerst moeten weten wat het totale dodencijfer is en niet één categorie daarvan bovenmatig uitlichten. Ik vraag mij dus af of het werkelijk zo is dat het totale dodencijfer hoger is geworden door het coronavirus. Hier is werk aan de winkel voor statistici.

Iets anders is dat ook hier weer het Cruijff adagium geldt ‘elk nadeel hep ze voordeel’. Want aan die bovenmatige consumptiedrang die onze maatschappij kenmerkt en de totaal verouderde economische inzichten van gezaghebbende lieden, die het klimaat de das om doen, wordt hier een halt toegeroepen. Dat moge welkom zijn, maar ook hier geldt dat het beter ware geweest dat dit door het gezonde verstand was gekomen.

In mijn boek Europa’s ondergang pleit ik voor het verwijderen van het woord godsdienst uit art. 6 van onze grondwet. Het apart noemen van godsdienst naast levensovertuiging die men in vrijheid dient te kunnen belijden geeft godsdienst een wettelijke status die nergens op slaat, het zich niet verdraagt met de rechtsorde die wij nastreven. Het zogenaamde beginsel ‘scheiding van kerk en staat’ is een misvatting omdat het niets met elkaar te maken heeft. Het is een contradictio in terminus. In de op zichzelf neutrale recensies van het boek valt toch een wat lacherige ondertoon te bespeuren van ‘ja dat zal wel’. Het is een beetje als met de monarchie, het volk kan men zijn sprookje niet ontnemen.

Nu is er een parlementaire enquete gestart naar ongewenste buitenlandse financiering van moskeeën in Nederland. De eerste resultaten zijn ronduit zorgwekkend. Gisteren was er op de teevee in het programma OP 1 een mevrouw met de naam Keklek Yücel te zien en te beluisteren, die verontwaardigd was over het verhoor en het optreden van een imam die zich het recht aanmat Nederlandse waarden met voeten te mogen treden. Het was zo erg volgens haar dat het niet ging over de vrijheid van godsdienst, maar over hoe onze kinderen geindoctrineerd worden om de democratie af te mogen breken.

Met ontzetting luisterde ik naar haar betoog. Niet omdat zij zich teweer stelde tegen de verderfelijke woorden van de imam, maar wel vanwege de conclusie die zij trok, namelijk dat het niet ging over de vrijheid van godsdienst. Hoe naïef kan men zijn? Waarom wil, kan  die mevrouw niet begrijpen dat het juist die zogenaamde vrijheid van godsdienst is die zulke verderfelijke invloeden een schijn van legitimiteit geven?

Vrijheid van godsdienst zoals verwoord in art. 6 van onze grondwet verleent een gezag aan iemand die nog nooit iemand gezien heeft, die zich nooit zal laten zien, maar wel de goegemeente moet laten geloven dat onder zijn bescherming op gezag van dat vermaledijde grondwetsartikel iedereen naar believen met zijn bijltje kan zwaaien. Niet alleen moslims. Ook gewelddadige vrouwen die voor abortusklinieken god als hun getuige oproepen dat daar binnenin gemoord wordt en hulpbehoevende vrouwen belagen zonder dat daartegen opgetreden durft te worden.

Die sacrale bewoording in onze grondwet legitimeert een cultuur die zich buiten de rechtsorde plaats, politici, rechters en andere gezagsdragers in hun denken verlamt. Godsdienstbeoefening behoeft niet verboden te worden. Het staat een ieder vrij zich zijn beschermheer voor te stellen. De wettelijke status van een dergelijke beschermheer is echter funest. Het leidt tot radicalisering omdat de verbeelding die ervan uitgaat een willig werktuig is in handen van kwaadwillenden. Het woord godsdienst behoort niet in de wet voor te komen. Weg ermee! De vrijheid een eigen levensovertuiging indidvidueel of in gemeenschap van anderen te belijden is voldoende als wettelijke waarborg vervolging van andersdenkenden te voorkomen.