Blog Image

Celeste Lupus

Over dit weblog

Celeste Lupus schrijft over: literatuur, politiek, filosofie, recht, economie en wetenschap.

DOODSTRAF

Uncategorised Posted on Sun, February 11, 2024 17:12:00

Dit is geen pleidooi voor afschaffing van de doodstraf. Ongeveer gelijktijdig met de dood van onze vroegere minister van justitie en latere minister-president Dries van Agt is in in Frankrijk de oud minister van justitie en advocaat Roger Badinter overleden op 95-jarige leeftijd. In Nederland werd daar geen aandacht aan gegeven maar in Frankrijk des te meer. Badinter was de auctor intellectualis van de afschaffing van de doodstraf in Frankrijk in 1981 onder het presidentschap van Mitterand. Te zijn nagedachtenis werd Badinter in de media bewierookt als de grote humanist die Frankrijk verder had gebracht op het pad van de beschaving.

Ik heb daar met gemengde gevoelens naar gekeken. Als je zag hoe Badinter in de Assemblée Nationale en ook daarbuiten tekeer ging tegen een ieder die het waagde tegen zijn kruistocht kritische geluiden te laten horen kon ik hem niet zien als de grote vredelievende humanist waarvoor hij wilde doorgaan. Als een haatdragende bezetene ging hij tekeer zodra zijn stokpaardje onderuit gehaald werd. Badinter kwam op mij over als iemand die zich met een beladen onderwerp in de schijnwerpers wilde plaatsen, voor mij een goedkoop succes.

De televisiepresentator Laurent de Lahousse van France 2 waagde het nog wat kritische kanttekeningen te plaatsen en toonde ook een opponent die Badinter beschuldigde als de advocaat van moordenaars. De geïnterviewde minister van justitie Eric Dupont-Moretti hulde zich eerst in stilzwijgen en gaf min of meer schoorvoetend te kennen dat Badinter toch wel een groot man geweest was.

Om met de deur in huis te vallen. Afschaffing van de doodstraf kan niet verdedigd worden op humanitaire gronden zoals Badinter deed. Je kunt alleen maar voor afschaffing zijn vanwege het risico dat een gemaakte fout niet hersteld kan worden. Het beroep op humanitaire gronden is een drogreden. In de oorlog wordt het doden gerechtvaardigd als zelfverdediging. In vredestijd is het met de doodstraf precies hetzelfde. De  gemeenschap moet beschermd worden tegen misdadigers, moordenaars. De doodstraf is daarvoor het ultieme middel. Een kans op verkeerde toepassing is er altijd. De discussie voor of tegen behoort daar over te gaan. Met humanisme heeft dat niets te maken.

Badinter heeft onderbuikgevoelens gebruikt om zichzelf op een voetstuk te kunnen plaatsen. Waar dat toe kan leiden leert de geschiedenis. Het is niet voor niets dat het kon gebeuren onder het presidentschap van zijn grote vriend Mitterand die Frankrijk gebracht heeft tot de staat waarin het thans verkeert. Een land waar burgerwachten voor veiligheid moeten zorgen, leerkrachten aangevallen en hun hals wordt afgesneden. Mitterand heeft een sfeer geschapen waarin verantwoordelijkheid werd afgedaan als een instrument van de rijken was om je te laten knechten. Zo kreeg hij zijn stemmen voor elkaar en het nageslacht het voor de kiezen.

In Nederland komt dit ook voor. Ik herinner mij mr dr Benno Stokvis, een tot socialist bekeerd communist, die met zijn radioprogramma Recht en Slecht de goegemeente een rad voor de ogen kon draaien. Toen de jonge Mia Versluis door een narcosefout hersendood achter bleef en de vader weigerde er de stekker uit te trekken verdedigde mr dr Benno Stokvis dat en trok van leer tegen Hitlerpraktijken en genocide.

Badinter heeft afschaffing van de doodstraf bepleit op valse gronden. Hij had dat moeten met een koele redenering. Maar dan zou hij niet bewierookt worden als de grote humanist.



Pravda

Uncategorised Posted on Mon, January 22, 2024 16:00:43

                             

De waarheid bestaat niet zonder de leugen. Zonder dat heeft het geen zelfstandige betekenis. Dit inzicht hebben wij te danken aan Vladimir Poetin. Zonder hem zouden wij blinde schapen zijn gebleven. Zijn voorgangers zoals Stalin en Breznjev haalden zijn niveau niet. Dat waren doodeerlijke schurken, recht door zee. Ze bleven in de leer. Wie twijfelde aan het communisme kreeg een enkeltje Siberië. Stalin en Breznjev geloofden in het materialisme, in de onomkeerbare loop van de geschiedenis. De mens had zich hervonden, zich afgewend van Rome en Byzantium, opium voor het volk. Kerken werden herdoopt in musea, om de goegemeente er aan te herinneren hoe er gedwaald was. De kerk was een fata morgana, een hogeschool van bedriegerij met goocheltrucs over het leven na de dood. Het communisme bracht klaarheid. De arbeider bedient zich van hamer en sikkel, de bedrieger van wierook.

Poetin heeft laten zien hoe zijn voorgangers vast bleven houden aan achterhaald gereedschap. In plaats van hamer en sikkel slaat hij nu het kruis en snuift met welbehagen wierook. Het keurslijf van het historisch materialisme heeft hij van zich afgeworpen en is een overtuigd Hegeliaan geworden. De geschiedenis herhaalt zich niet. Het maakt een ontwikkeling door waarin het zich afzet tegen het eerder beleefde en zo op een hoger plan komt. De door velen gekoesterde waarheid kan een leugen worden en andersom.



De boekenmarkt

Economie Posted on Mon, June 12, 2023 15:52:42

Een wasmiddelenconcern koestert zijn product omdat het schoner wast dan andere. Geld wordt gestoken in ontwikkeling en onderzoek om het als beste te kunnen aanbieden. Maar het welbehagen is er als het winst oplevert. Het algemeen welzijn telt alleen als het aan het andere bijdraagt. Het gebeurt soms dat een nieuwkomer de markt binnensluipt en de kans dat het publiek er warm voor loopt een risico oplevert. Dan treden zelfbeschermingstrategieën in werking. Het bedreigende patent kan opgekocht worden om het in de la te leggen. Als het te lang is blijven sloffen, geen nood, het brutale bedrijfje wordt met huid en haar verslonden onder de naam van een fusie, waarna de bedreigende onderdelen alsnog in de prullenbak belanden. Het kost geld natuurlijk, maar het marktaandeel is gered. Schoonheid van het eigen product kan dodelijk zijn als daardoor het zicht op de economische werkelijkheid troebel wordt. De auto-industrie geeft voorbeelden. Oogverblindende voertuigen waren niet langer rendabel. Citroën moest in de jaren dertig van de vorige eeuw gered worden door Michelin. Het Duitse merk Hansa Borgward met zovele schitterende voertuigen kende in het jaar negentienhonderd een en zestig een roemloos einde. Bij een uitgeverij is het niet anders. Ook daar gelden overlevingsstrategieën al zijn er verschillen. Auteursrechten worden minder vaak opgekocht om die in het niet te laten verdwijnen. Dat kost alleen maar geld, wurgcontracten zijn niet nodig. De schrijvers zijn slechts bedrijfsmiddel. Allesbepalend zijn uitgevers, recensenten en inkopers. Deze beheersen de markt. De uitgever is aanbieder, de recensent scheidsrechter en de inkoper afnemer. Gedreven door economische beginselen worden deze spelers naar elkaar toe gedreven en er ontstaat een ondoorzichtige markt. Als men in de krant de lijsten van best verkochte boeken beziet valt het op dat er nauwelijks wisselingen te zien zijn. De titels veranderen wat, maar niet de schrijvers en ook niet de winkels. Als men dan zo’n boekhandel binnenloopt is het gelegenheidsworst. Iedere boekhandel heeft hetzelfde assortiment. De kwaliteit is bedroevend. Goede boeken bestaan niet zichtbaar meer. Wie ze wil lezen moet zoeken tot hij een ons weegt.

Het is als met de uitspraak van de zeventiende-eeuwse arts en filosoof Bernard Mandeville: bad money drives out good money. Hij doelde daarmee op het verschijnsel dat in de markt het slechte overheerst. Zodra de overheid nikkelen dubbeltjes slaat zullen zilveren dubbeltjes verdwijnen. Voor wat de boekenmarkt betreft bestaat het goede eerst wanneer de scheidsrechter in de persoon van uitgever, recensent of inkoper bepaalt of iets goed is. Dan is er dus niets aan de hand, denkt men. Helaas is dat wel het geval. Want de recensent, de uitgever of de inkoper, bepaalt ook of hij wel of niet als scheidrechter wil optreden. Als hij het niet doet is het met het boek als het geld dat in een sok gestopt wordt. Of als het zilveren dubbeltje. Dat verdwijnt in de la, de kast en als het meezit voor de verzamelaar in een zilveren doosje. Natuurlijk, ook voor een boek kan reclame gemaakt worden, zoals met het wasproduct. Maar een boek en een wasproduct zijn verschillende artikelen. Door een boek krijgt men inzicht in het gedachtegoed van een ander. In dictatoriale regiems zoals Nazi Duitsland, de Sovjet Unie, China bestond en bestaat censuur. Maar ook in een democratie bestaat censuur. Voor het wasproduct grijpt de overheid in als er kartels, monopolies zijn die de markt verdelen, waarvan de consument de dupe wordt.

Voor boeken ligt dat helaas anders. Ook daar geldt een dictatuur, kartel- of monopolievorming die men niet vermoedt. Onzichtbare afspraken, spelregels, vriendjespolitiek bepalen wat wel of niet boven water mag komen. Gevestigde namen werken hier aan mee. Zoals een notaris bij tijd en wijle vanwege zijn positie uitgenodigd wordt om de de werkelijkheid te kleuren, ook belangenbehartigers van het geestelijk welzijn kunnen er wat van. Leden van het boekengilde, zoals Bastiaan Bommeljé, Arjen Fortuin, mevrouw Poll van het Hollands Maandblad, schroomden niet de trukendoos open te trekken om nieuwkomers buiten de deur te kunnen houden.



Slavernijverleden

Uncategorised Posted on Wed, November 30, 2022 15:05:56

Het kind van een moordenaar draait niet op voor de daden van zijn vader. Met de slavernij lijkt dat anders te liggen. Het hele erfrecht gaat op de schop. Ik ben blij dat ik geen politieke verantwoordelijkheid hoef te dragen en mijn hart kan luchten. Dat hele excuuscircus over dat slavernijverleden is gewoon belachelijk. Ik ga ook uitzoeken welke grootvader of grootmoeder van mij mishandeld is en leg de rekening bij het ministerie van financiën. De beweerde nazaten van die slaven hebben aan excuus geen boodschap. Ze willen centen. Daarom zijn ze zo boos over die excuusaanzeggingen. ‘Ah me hoela dat excuus’ hoor je ze zeggen. ‘Zo krijgen we niet de kans onze  factuur in te dienen.’ Die factuur schijnt 138 miljard euro te bedragen heb ik begrepen. Daar kan je de hele bevolking van Suriname miljonair mee maken.

Steeds als ik dat hele circus voorbij zie komen, hoe die geldeis wordt ingekleed tussen omfloerste aantijgingen over het aangedane leed, anders klinkt het zo hebberig, uiteindelijk toch als de zaak waar het om draait op tafel wordt gelegd, moet ik denken aan die novelle van de Franse schrijver Guy de Maupassant uit de negentiende eeuw. Het verhaalt over een rijk kinderloos echtpaar dat een kind wil aannemen. Ze kloppen aan bij een arm gezin met vele kinderen die ze nauwelijks te eten kunnen geven en hun toekomst somber is. Maar de arme moeder wil haar zoon niet afstaan. De buurvrouw doet het wel. Vele jaren later bezoekt haar zoon als welvarende jongeling zijn geboortedorp en doet daar weldaden. De niet afgestane zoon uit het eerste gezin begrijpt wat zijn moeder hem heeft aangedaan en verdrinkt haar.

Aan die novelle moet ik denken als ik adoptiefkinderen afkomstig uit verre landen hoor klagen over de breuk met hun biologische verwantschap.

Wat als die ouders van die klagers geen slaaf geweest waren? Ze zouden dan arm als een kerkrat, maar toch in het bezit van een paar duizend euro om de mensensmokkelaar te betalen in een gammel bootje op zee hebben gezeten om het land te bereiken dat hun voorouder tot slaaf heeft gemaakt.



Een maatschappelijk standpunt

Filosofie Posted on Mon, October 24, 2022 20:28:00

Kun je een maatschappelijk standpunt innemen dat niet als een politiek standpunt is te beschouwen? Ik kom hierop omdat ik op de televisie een vrouwelijke voetbalprofessor hoorde die de KNVB aanviel omdat die zich had teruggetrokken uit de LHTB kwestie. Een voetballer had geweigerd de regenboogband te dragen. Die moet uitdragen dat discriminatie vanwege sexuele geaardheid moreel verwerpelijk is en de keuze vrij moet zijn. De presentator Jeroen Wollaars had opgemerkt dat van een voetballer toch niet geëist kan worden een politiek standpunt in te nemen. De voetballer zelf had als reden opgegeven dat hij niet als uithangbord wilde fungeren. Mevrouw de voetbalprofessor reageerde furieus: ’Dat is geen politiek maar een maatschappelijk standpunt’. 

Met al mijn hersengymnastiek heb ik geen voorbeeld kunnen bedenken van een maatschappelijk standpunt dat geen politiek standpunt is. Mevrouw de voetbalprofessor bedoelt wellicht dat de LHTB kwestie geen onderwerp van de politiek mag zijn.

Dat oordeel zal steunen op klassieke grondrechten zoals opgenomen in de Grondwet, de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties en het Europees Verdrag voor de rechten van de Mens van de Raad van Europa. Ik laat de geschiedenis die tot deze beginselen hebben geleid maar even buiten beschouwing. 

Waar het echter om gaat is dat het een hele strijd is geweest om deze beginselen in min of meer bindende regels vast te kunnen leggen. En die strijd is nog lang niet gestreden. Vele bij de Verenigde Naties aangesloten landen voldoen niet aan deze beginselen. 

Men komt dit vaker tegen. Regelmatig worden er standpunten ingenomen die voor de stellingnemer zo vanzelfsprekend zijn dat deze niet kan begrijpen dat ze ter discussie staan en sterker nog dat het zondig is daaraan te twijfelen. Men ontneemt daarmee aan de tegenstander het recht daar aan te twijfelen. Het is vaak een kleine minderheid die zoiets met veel lawaai verkondigt. Zo worden de mensen de mond gesnoerd omdat ze niet debatfähig zijn. Je kunt dit ook de terreur van de geletterde mens noemen. Als toch geprobeerd wordt daar iets aan te doen ontstaat een grimmige sfeer. Beelden waarin een blanke een neger dood slaat mogen, moeten in ieder geval uitgezonden worden. Beelden waarin het omgekeerde gebeurt mag niet. 

Het is gevaarlijk uit te sluiten dat iets niet ter discussie mag staan. Een grote gemeenschappelijke consensus kan alleen maar groeien juist omdat kritiek niet wordt uitgesloten. Ik moge verwijzen naar Socrates, de grote denker die alles tegen het licht hield, daar wel met zijn leven voor moest boeten. 

Er bestaat geen universele thermometer voor wat goed of verkeerd is. 



Hanengekraai II

Recht Posted on Mon, August 01, 2022 12:46:31

Of hoe uit een misplaatste grap een hetze ontstond.

Uit welingelichte kringen is vernomen dat drie leden van het Amsterdam Studentencorps waaronder een senator met de dood bedreigd worden, hun persoonsgegevens openbaar gemaakt zijn, zo dat men hen weet te vinden. De Amsterdamse burgemeester zou van plan geweest zijn ze voor de rechter slepen om zo mee te werken aan het volkstribunaal. Ziedaar het gevolg van een uit de hand gelopen grap. ‘Dan hadden ze het maar niet moeten doen’ hoor ik de opruiers roepen.

De beruchte uitgesproken teksten waren bedoeld om binnenskamers te blijven. De mannelijke leden hebben er hun schouders over opgehaald. De vrouwelijke leden hebben aan de senaat geschreven dat die woorden niet meer kunnen en niet meer goedgekeurd worden. Hoe kwalijk het gebeurde is te beoordelen, doelbewust is misbruik gemaakt van de intimiteit van de gebeurtenis om een dolksteek uit te delen. Net als Geert Wilders zijn de zich vergalopperende sprekers hun leven niet zeker niet meer. Zij zullen beveiligd moeten worden of zich schuil houden. Het bestaansrecht van het Amsterdams Studenten Corps staat op het spel. De universiteit zal zich ervan afwenden en de geldkraan dicht draaien. Hoeveel misplaatste grappen worden er binnenskamers wel niet gemaakt? Zonder dat zou een cabaretier brodeloos zijn. De zich vergalopperende sprekers zouden overwerkt zijn door de organisatie van het lustrum en de feestredes in een vloek en een zucht hebben opgeschreven. Zo zijn zij uitgegleden.

De stiekemerd die om de hoek gluurde wist dat natuurlijk, maar zag zijn kans schoon. Echter door het openbaar te maken pleegde hij wel het misdrijf als omschreven in artikel 272 van het Wetboek van Strafrecht. De bijeenkomst was besloten, wat is geschonden. De mediaplegers die het opblazen zijn zo medeplichtig aan dit strafbare feit. Deze hetze behoort niet plaats te vinden in een zich verdraagzaam noemend land. Misplaatste grappen behoren recht gezet te worden. Ik hoop dat het Amsterdams Studenten Corps zich kan hervinden en blijft bestaan. Rest de ijdele hoop dat die hetzemakers zich gaan schamen.



Hanengekraai

Filosofie Posted on Wed, July 27, 2022 15:49:45

Het Amsterdams studentencorps vierde zijn lustrum. Dat ging niet ongemerkt voorbij. Luidkeels werden leuzen geschreeuwd. Vrouwen waren hoeren, alleen geschikt om daarmee de wildste uitspattingen te beleven. De media stonden er bol van. Het was ook komkommertijd. Op de teevee werd er een heel onderwerp aan gewijd. Een gewezen studente haalde haar gram dat zoiets in deze tijd nog kon gebeuren. Een ex corpslid, schrijver geworden, liet er ook zijn licht over schijnen. De hoop bij al deze verontwaardiging, geweeklaag was dat als die jongens het voor hun kiezen zouden krijgen het nooit meer zou gebeuren.

Ik heb wat dat betreft slecht nieuws. De mensheid bestaat in vele gedaanten, je hebt bedeesden, brutalen om er slechts twee van te noemen. De één smult van wat de ander viezigheid noemt. Er wreekt zich ook de misvatting dat aan de vrouwelijke soort geen smetten kleven. In den vreemde heb ik Hollandse meiden, die misschien dachten daar niet verstaan te worden, verhalen horen vertellen waar die Amsterdamse ballen een puntje aan konden zuigen, en de jongens die ze om zich heen verzameld hadden stil van werden.

Al die fatsoensrakkers die zich nu weer zo verschrikkelijk opwinden beseffen kennelijk niet dat ze zich laten gebruiken. Die jongens en meiden willen choqueren. Zonder aanstoot is er geen lol.

Ik besprak het gebeuren met mijn metgezellin en dacht haar te choqueren met mijn eigen studententijd. Voor vrouwen was in de sociëteit geen plaats. Als er dan toch zo iemand de trap op kwam hoorde men het gejoel in de conversatiezaal Geen gleuven hier!

Ik kwam bedrogen uit. Mijn metgezellin lachte tranen met tuiten. Die Amsterdamse jongens zouden zich met haar misrekend hebben. Hun hanengekraai zou in de wind zijn bestorven en het feest bedorven.



Het belerende vingertje

Economie, Politiek, Recht Posted on Thu, July 07, 2022 16:54:01

De berichten over de oorlogskansen in Oekraïne wisselen. In het begin waren deze rampzalig, tot het westen in geweer kwam. Daarna ontstond het geloof dat met de sancties en wapenhulp Oekraïne Rusland er wel uit zou kunnen gooien. Naarmate de oorlog vordert en Rusland langzaam terrein wint treedt in dit geloof een zekere vermoeidheid op. Er zijn ook geluiden die aan het eigen gelijk Rusland als boosdoener te zien doen twijfelen. In de Verenigde Naties stemden dan wel slechts vier landen tegen een Russische veroordeling, maar veertig procent van de lidstaten had zich van stemming onthouden. Wat hadden de Verenigde Staten in Irak gedaan? Verweet de ketel de pot niet dat hij zwart zag?

Ook in eigen land zijn zulke geluiden te horen. Men kan deze wankele geestdrift over wat het westen onderneemt brengen onder de noemer van het belerende vingertje . Onze vroegere minister-president Joop den Uyl was daar een grootmeester in. Met dat lichaamsonderdeel had hij het zelfs bij onze grote vriend Uncle Sam behoorlijk verbruid. Ook het gewone volk is daar weinig van gediend en reageert dan met Kijk naar je eige!!

De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens vindt voor het merendeel alleen toepassing binnen de grenzen van de westelijke landen. Als kind las ik een jongensboek Het eiland van Dr Morcisz waarin in het jaar 2000 een wereldregering zou bestaan in het besef dat anders de ondergang dreigt. De werkelijkheid heden ten dage is totaal anders. We moeten vaststellen dat democratieën slechts bestaan in landen waar reeds lang de bevolking geschoold en opgevoed is in een democratische traditie. In andere landen bestaat geen staatsvorm dat bestand is tegen uitwassen van barbaren. Als wij dan zien dat die beginselvaste democratieën beperkt blijven tot minder dan de helft van de wereldbevolking moeten wij ons afvragen of pogingen van de ene helft om hun geloof aan de ander op te dringen wel zinvol is. De voorkeur daarvoor moet van binnenuit komen en niet van buitenaf. Als er geen draagvlak voor is wordt het belerende vingertje een steen des aanstoots.

Dit gezegd hebbende moeten wij in het westen de hand in eigen boezem steken. Er bestaan twee werelden, die waarin wij geloven en een ander die wij niet kunnen bereiken. East is east and west is west and never the twain shall meet, zei Rudyard Kipling ooit. Deze wijsheid geldt als nooit te voren. Wat wij voorts van Oekraïne kunnen leren is dat de rechtsorde en de economische orde niet van elkaar gescheiden kunnen worden. De vraag is alleen of daar in het westen voldoende draagvlak, lees begrip voor bestaat.



« PreviousNext »